Autisme en post traumatische stress

Over autisme in combinatie met Post traumatische stress is nog relatief weinig bekend.
Gelukkig zijn er steeds meer autistische mensen die zich uitspreken en hun verhaal delen.
De algehele kennis is ook groeiende.
Autisme daar ben ik mee geboren. Voor mij is dit mijn normaal en autisme op zich ervaar ik ook niet als een stoornis.
Post traumatische stress ervaar ik wel als een stoornis. Omdat ik die opliep toen ik zestien was, weet ik nog goed hoe het leven is zonder. Hoeveel vertrouwen ik had, al liep mijn leven verre van rimpelloos.
Vanaf mijn tiende kende ik wel traumatische ervaringen, zoals gepest en buitengesloten worden. Het was een stressvolle tijd, maar daar kwam ik uiteindelijk overheen.

Op mijn nieuwe (speciale) school leek ik beter op mijn plek. Ik genoot van de humor van klasgenoten.
Toen ik zestien was ontwikkelde ik ‘pas’ traumatische stress. Altijd was er een spanning in mijn lichaam, een sluimerende angst. Ik voelde me heel kwetsbaar.
Om het miste was ik overstuur. Het dagelijks leven kon ik niet meer aan.
De klachten bleven, ook toen ik allang van school was.

Sommige kinderen ontwikkelen al jong post traumatische stress klachten

(Foto is ter illustratie, het is niet gezegd dat dit jongetje post traumatische stress heeft.)

Het tragische is dat veel autistische kinderen al op peuterleeftijd traumatische stress ontwikkelen. (Ik laat het woord post bewust weg, post betekent na) omdat ze zelfs thuis niet mogen zijn wie ze zijn, puur aan het overleven zijn. Ze kunnen het doelwit worden van emotionele en fysieke mishandeling.
Het onderscheid tussen wat bij het autisme hoort en wat bij het trauma is dan moeilijk te maken. Ook voor de kinderen zelf is het later nog moeilijk te onderscheiden. Als volwassene denken ze dat hun overweldigende gevoelens van angst, machteloosheid en overdonderd zijn, puur is vanwege hun gevoeligheid.

Zorgeloze kindertijd

Tot een jaar of tien was mijn eigen leven relatief zorgeloos. Weliswaar waren er problemen op school, maar thuis was een veilige haven, waar ik mezelf kon zijn.
En in groep 4 en groep 5 had ik een leuke, warme juf die ook duidelijk was. Haar vertrouwde ik al snel. Er was veel meer ruimte om te spelen als in groep 3.
In die tijd sloot ik ook vriendschappen.

Behalve dat ik voor Taal aangepaste lesstof nodig had, kon ik goed meekomen en zat lekker in mijn vel.

Post traumatische stress gemist

Mijn begeleidster, die ik kreeg toen ik zeventien jaar was heeft me geweldig begeleid in het op de rit zetten (letterlijk) van mijn zelfredzaamheid. Mijn post traumatische stress heeft ze echter volkomen gemist. De kenmerken schoof ze onder bij mijn autisme, wat blijkt uit de rapportages.
Niet haar persoonlijke verslag over het proces om mijn vertrouwen te winnen en hoe we samen aan de slag gingen, maar wel in haar latere werk.
Ik heb wel degelijk gepraat over mijn traumatische ervaringen. Zij was ook echt wel een luisterend oor.
Ik kan het mijn begeleidster niet aanrekenen, zij is geen psychiater of psychotherapeut.
Als ze met mijn trauma’s aan de slag zou zijn gegaan en mijn zelfredzaamheid liet voor wat het was, zou dat niet hebben geholpen. Mijn psychische nood hield direct verband met me kwetsbaar en afhankelijk weten.
Zelfredzaamheid geeft zelfvertrouwen, waardoor je het leven beter aankunt.
Trauma bij autisme wordt wel vaker gemist, ook door professionals die hier verstand van zouden hebben.
Erger nog, er zijn therapieën die traumatisch op zich zijn. Trainingen die erop gericht zijn om autistisch gedrag af te leren en neurotyptisch gedrag te bevorderen.

Overeenkomsten kenmerken autisme en post traumatische stress

Nu zijn er inderdaad overlappingen in de kenmerken van autisme en Post Traumatische stress, zoals teruggetrokken zijn, prikkelgevoeligheid, mensen moeilijk aankijken. De oorzaak is echter verschillend.
Bij autisme heeft het te maken met overprikkeling en aangeboren sensorische gevoeligheid en bij post traumatische stress met het vermijden van de herinnering(en) aan een traumatische wending of reageren op een trigger.
Paniekaanvallen en woedeaanvallen komen in beide gevallen voor. Bij autisme komt het vaak door overbelasting, acute stress of overweldigd zijn. Bij post traumatische stress komt het door een trigger.
Maar als iemand beide heeft? Autisme daar ben ik mijn hele leven al mee behept, post traumatische stress niet.
Daarom kan ik zelf nog wel onderscheiden waar de woede en paniek vandaan komt. Als er teveel op mijn bordje ligt, te weinig rust of alleentijd, de ballen niet in de lucht kunnen houden, komt het duidelijk door overbelasting.
Als iets sterk symbolisch is, er is iets wat me herinnert aan mijn verleden, alsof de geschiedenis zich herhaalt, kunnen de stoppen doorslaan. Achteraf zit ik dan met een shock, wat ik niet heb na overprikkeling.
Soms kan iemands reactie het ook een combinatie van beide zijn, om het nog ingewikkelder te maken. Een harde knal kan bijvoorbeeld zowel overweldigd zijn als triggeren.
Bij mij kan geschreeuw zowel qua volume hard binnenkomen, als me herinneren aan mijn schooltijd.
Veel van mijn trauma’s houden direct verband met mijn autisme, doordat sommige mensen me probeerden om te vormen tot een modelkind of een modelburger. Ze wilden eigenlijk dat ik neurotypisch was.

Het leven is niet altijd leuk

Er is discussie of er niet te vaak van een trauma gesproken wordt. In de volksmond wordt inderdaad vaak trauma genoemd, terwijl het gewoon een nare herinnering is of verdriet en iemand nog gewoon kan functioneren in het dagelijks leven. Het leven is nu eenmaal niet altijd even leuk.
En hoe komt het dat een antilope moet rennen voor zijn leven, achtervolgd door een leeuw en dat die het dier even later rustig bij een poel gaat drinken.
Het dier zal vervolgens misschien nog alerter zijn, maar lijkt geen last te hebben van herbelevingen.
Het is doorgaans niet de gebeurtenis op zich die trauma veroorzaakt, maar de overspoelende gevoelens van doodsangst, stress machteloosheid, schuld en schaamte.

Oorzaken van trauma

Er zullen weinig mensen getraumatiseerd raken als ze eenmalig gepest worden, maar wel als het stelselmatig gebeurd.
Bij mij is de diagnose wel door een BIG geregistreerde psycholoog vastgesteld, het is in ieder geval geen zelfverzonnen diagnose.
Omdat autisme een minderheidsgroep is, hebben ze meer kans om gepest en buitengesloten te worden.
In de Prehistorie was het levensgevaarlijk om uitgestoten te worden. In je eentje maakte je weinig kans. Dat instinct zit nog steeds in ons.

Autisten worden vaak uitgesloten van de ‘gewone’ maatschappij en van onderwijs, wat op zich al traumatisch is. Overleven in een wereld waar je moe camoufleren wie je bent. Een wereld waar men niet op je zit te wachten en je soms zelfs ongewenst bent. Geen steunend netwerk.
Autistische mensen raken massaal getraumatiseerd. Bij hen komt het meestal niet door een enkele gebeurtenis, maar door een opeenstapeling van events.

Mijn eigen achtergrond

Bij mij was het een opeenstapeling van omstandigheden, weinig toekomstperspectief, leerkrachten die agressief konden worden en dat de enige volwassene die ik vertrouwde uitviel, omdat zij zelf was ingestort. In haar zag ik een volwassen versie van mezelf, ik voelde een diepe verwantschap met haar, wat de klap des te zwaarder maakte.
Ik kreeg geen les van Luka, omdat ze uitsluitend met basisschoolleerlingen werkte. Toch lukte het me om met haar in contact te komen. Toen was er meteen een klik. De band die ik al meende te voelen, bleek wederzijds.
We hadden gedeelde interesses zoals onze muzieksmaak en natuurlijk dat we beiden begaan zijn met kinderen. Met onze humor konden we elkaar ook vinden.
Ik wilde haar toevertrouwen hoe het er op school aan toeging, maar net voordat we dit gesprek zouden hebben, viel zij uit door een zware depressie.
Omdat ik in een afhankelijke, weerloze positie stond, was ik kwetsbaarder voor geweld en (machts)misbruik.
Aan het begin leek de school er goed mee om te gaan. Ze hielden me in grote lijnen op de hoogte hoe het met Luka ging.
Het tweede jaar dat ze weg was, ontdekte ik steeds meer per toeval.
Mijn gehechtheid aan Luka werd tegen me gebruikt.
Luka heeft zelf geen schuld aan het ontstaan van mijn trauma’s. Zij kon er ook weinig aan doen dat ze ingestort was, behalve werken aan haar eigen herstel.
Jaren later was ze er pas aan toe om weer contact te hebben en hielden we het gesprek dat we op school zouden hebben. Tweeënhalf uur praatten we ononderbroken.
De kloof tussen de Sarah van toen en nu werd overbrugd. De kras op de plaat blijft, maar ik kon weer echt verder met mijn leven.
Ik ben haar dan ook heel dankbaar dat ze die stap naar mij heeft gezet.

Gevonden kitten

Vorig jaar maakte ik nog iets mee, met een gevonden kitten. Mijn goede vriend Vardhan stond voor de deur met twee mensen die een zwervend kitten hadden gevonden. Een piepklein katje met een lichte vacht en grote blauwe kijkers.
Het overviel me een beetje, maar ik zei direct voor het diertje te willen zorgen. Ik heb al 14 jaar katten.
Uiteraard wilde ik het netjes afhandelen, naar de dierenarts, achterhalen of het kit-ten een thuis heeft.
Ik leende mijn vervoersbox uit en zij wilden meteen door naar de dierenarts met het kitten. Wat ik overigens legitiem vond. Daarna zouden ze het kitten bij mij brengen.
Vervolgens wordt het kitten zonder overleg meegegeven aan een vrouw die erop af is gekomen en de auto voorreed.
Ik heb hemel en aarde moeten bewegen om erachter te komen of er voor het kitten gezorgd wordt. Dat bleek gelukkig het geval, die vrouw die het kitten meekreeg, is er mee naar de dierenarts gegaan.
Toch had ik steeds last van herbelevingen, van wat er gebeurde op de parkeerplaats. Wat ik had laten gebeuren. Een levend wezen dat wordt meegegeven alsof het speelgoed is.
Ik heb het ervaren als een ontvoering en vond dat ik flinker had op moeten treden.
Ik had last van woedeaanvallen, schuldgevoelens en machteloosheid.
Een half jaar stond mijn leven stil, pas daarna kwam er weer beweging in mijn verwerkingsproces.

Blijdschap

Jongetje kijkt naar tropische vissen.
Photo by David Clode on Unsplash

Post traumatische stress uit zich bij iedereen anders. Sommigen kunnen helemaal niet meer functioneren, anderen redden zich ogenschijnlijk maar zitten in de overlevingsmodus.
Een positieve noot die er nog aan toe wil voegen is de intense blijdschap die we ondanks alle trauma’s kunnen ervaren. Bijvoorbeeld als we bezig zijn met onze interesses.
Geluk kunnen we totaal ervaren, in ons lichaam en ziel, ondanks alle problemen.
Dan ben ik bijvoorbeeld zonder duidelijke reden dankbaar, geïnspireerd en liefdevol. Soms voel ik me Een met al dat er is.
Of ik voel me juist als een kind in een grote speeltuin. Alles is interessant, nieuw en de moeite waard.
In een volgend artikel zal ik erop ingaan hoe je (meer) geluk en plezier kunt ervaren.

Op woensdagmiddag 17 april geef ik een lezing over mijn Levensverhaal.

Lezing: “ADHD, Autisme, Dyslexie,…, stoornis, gave of
gewoon?”
 Denk je wel eens: “Het lijkt wel of iedereen tegenwoordig iets mankeert?”
 Heb je wel eens het gevoel dat niet onze kinderen problematisch zijn, maar dat de samenleving minder begripvol lijkt?
 Zet je wel eens vraagtekens bij medicatie voor kinderen?
Herken je dit en zoek je “betere perspectieven voor jongeren”, kom dan op
woensdagavond 17 april naar Gouda voor een lezingensessie van Sarah Morton
en Giovanni Vogelaar.
Aanvang : 19.30 uur (zaal open 19.00
uur) Eind : 22.00 uur
Locatie : Het Vijfde Huis
Adres : J.P. Thijsselaan 45, 2803 RT
Gouda

Entreeprijs : Op basis van “Waardebepaling achteraf”
Bij ” Waardebepaling achteraf” bepaal je zelf achteraf wat onze verhalen je waard
zijn, in combinatie met wat je kunt betalen en drukt dit uit in een zelfgekozen
financiële bijdrage. Iedereen is even welkom bij onze presentatie.
En waardevol wordt het. Verschillende mensen vonden na alleen al het bijwonen van een lezing hun kracht. Zoals een jongen die begeleid woonde. Hij voelde zich niet serieus genomen of begrepen door de begeleiding. Vanaf de lezing kreeg hij betere gesprekken met de begeleiding. Gelijkwaardig. Hij nam zichzelf ook aan als volwaardig individu.

Nadat Sarah en Giovanni hun verhalen hebben verteld, sluiten we de avond af met
een kringdialoog, waarin vragen kunnen worden gesteld en ervaringen gedeeld.
Reserveren vooraf is wenselijk i.v.m. de zaalbezetting.
Aanmelden kan via dit e-mailadres: giovogelaar@hotmail.com

Links naar andere waardevolle artikelen over autisme in combinatie met post traumatische stress

https://autismepraktijk-alice.nl/blog/164-autisme-en-trauma-deel-1.html

https://autismepraktijk-alice.nl/blog/165-autisme-en-trauma-deel-2.html