Mensen zijn groepsdieren, dus instinctief voelen we ons veiliger wanneer we opgenomen worden in een groep of gemeenschap. Bijna niemand kan echt alles zelf en alles alleen. Daardoor leren we al van kind af aan om aan de norm te voldoen. Uitsluiting voelt immers onveilig en soms zelf levensbedreigend.
Al lijken sommige autisten zich liever af te zonderen, bijna niemand wil worden uitgesloten. Door sociaal gedrag te kopiëren, proberen we bijvoorbeeld aansluiting te vinden, geaccepteerd te worden.

Wat is maskeren?
Bij maskeren, ook wel camoufleren genoemd neem je een sociaal aanvaardbare identiteit aan. Je raakt eigenlijk van jezelf verwijderd. Bot gezegd doe je alsof je geen autisme hebt. Dat je jezelf daarmee verliest, ligt voor de hand. Natuurlijk ben je meer dan je autisme, maar het maakt wel deel uit van wie je bent.
- Je probeert bijvoorbeeld sociaal gedrag te kopiëren, je impulsen, zoals stimmen te onderdrukken, of leert gesprekstechnieken die niet van jou zijn.
- Ook kun je jezelf dwingen om mensen aan te kijken, of een gezichtsmimiek aan te nemen die niet van jou is.
- Wie daar niet aan mee doet, of omdat die nog geen volledig besef heeft van de sociale verwachtingen, of omdat het gewoon niet lukt om zich anders voor te doen, loopt risico om raar te worden gevonden of zelfs gepest en buitengesloten.
- Maskeren kan handig zijn om vervelende situaties te vermijden, maar als je dit dag in dag uit moet doen, kan het in milde gevallen leiden tot angst en stress.
- Als je je langdurig moet coumoufleren, kan dat uitputten en leiden tot depressie of een autistische burn-out.
Voorbeelden van maskeren
- Van onschuldig lijkende voorbeelden zoals gesprekstechnieken aanleren en jezelf dwingen om anderen aan te kijken. In sommige situaties, zoals een sollicitatiegesprek kan dat handig lijken.
- Lichaamstaal en gezichtsmimiek imiteren.
- Je eigen grenzen negeren, zoals pijn, overbelasting en overprikkeling, is bijna altijd schadelijk.
- Ergens mee door blijven gaan, bijvoorbeeld op een feestje blijven of winkelen, terwijl je voelt dat je rust moet nemen.
- Pleasen in de hoop aardig gevonden te worden.
- Bedenkt dat als je ‘alles voor iedereen’ doet, je onzichtbaar wordt en niet geliefd.
- Ja zeggen tegen een verzoek, uitnodiging of taak, terwijl je een nee voelt.
- Eindeloos gesprekken voorbeleven en voorbereiden. Niet alleen belangrijke gesprekken, maar elk aankomend gesprek.
- Achteraf urenlang analyseren hoe je overkwam en wat anders of beter had gemoeten.
Vanaf mijn negentiende was de omgeving vooral bezig met hoe ik overkwam. Thuis was er nauwelijks meer oog voor als mij iets was overkomen. Tijdens de uitvaart van mijn opa las ik een brief voor met kostbare herinneringen. Iemand uit het publiek zou gezegd hebben: “Wat een eigenaardig meisje.” Dat is de feedback die ik terugkreeg van mijn vader. Het was mijn moeders vader die was overleden. Aan mijn moeders kant was er gedeeld verdriet. Als familie steunden we elkaar en deelden we herinneringen.
- Er zijn onschuldigere vormen van maskeren, zoals glimlachen als je je niet vrolijk voelt, complimenten geven of moppen tappen.
Bedenkingen
Je autisme succesvol camoufleren kan soms het verschil maken tussen wel of niet worden opgenomen in een vriendengroep, wel of geen baan.
Een goede baan kan helpen om uit de armoede te komen en blijven.
Veel banen die als ‘haalbaar’ worden gezien, zijn vooral taakgericht en laagbetaald. Ze gaan uit van je beperkingen, waar een baan waar autisme gewaardeerd wordt, vaker uitgaan van de talenten en kwaliteiten.
Bedenk dat als je dan een baan krijgt dankzij maskeren, dat je het doen alsof je niet autistisch bent vol moet houden. Ze hebben niet voor jou gekozen, maar voor het type dat ze voor zich dachten te hebben.
Word je autisme ontdek, dan vlieg je er net zo hard weer uit.
Ik kan zelf geen loopbaanadvies geven, omdat ik voor mijn achttiende al arbeidsongeschikt ben geworden. Ik heb wel de ervaring dat ik voor een stage goed door het sollicitatiegesprek kwam, maar binnen een paar dagen mijn stage beëindigd werd. Het ontdekken van mijn autisme, werd als een van de redenen genoemd. Je kunt je autisme niet hele werkdagen verstoppen en als dat wel lukt, betaal je een hoge prijs. Het is beter op zoek te gaan naar een bedrijf waar autistische medewerkers gewaardeerd worden om hun talenten en kwaliteiten. Of waar je tenminste een deel thuis of in een eigen kantoorruimte kan werken.
In sommige gevallen kan ik het me voorstellen dat je over je grenzen gaat. Bijvoorbeeld: Je bent prikkelgevoelig maar je wilt toch absoluut naar dat concert en neemt op de koop toe dat je achteraf dagen moet herstellen. Want die ervaring neemt niemand je meer af. Natuurlijk wil je leuke dingen blijven doen, bepaalde ervaringen beleven. Dat is legitiem. Maar je hoeft niet je signalen te negeren, alleen om anderen een plezier te doen. Ze voelen toch wel dat er iets schuurt. Je geeft je vertrouwen in die persoon op, zonder dat je je grenzen van te voren hebt aangegeven.
Ook de meeste neurotyptische mensen maskeren om aan een ideaalbeeld te voldoen. Ze zetten bijvoorbeeld een vrolijk gezicht op als ze eigenlijk verdrietig zijn.
Maar autistische mensen maskeren in veel sterkere mate, omdat de samenleving niet op hen is ingericht. Omdat ze anders waarnemen en daardoor ook anders overkomen, vallen ze uit de toon.
Wat kost maskeren je werkelijk?
Bij kinderen kan de gedwongen aanpassing ook leiden tot angsten, stress en zelfs depressie en burn-out. Sommigen krijgen zelfmoordgedachten of doen zelfs een al dan niet gelukte suïcide poging.
Ook de gedragsproblemen worden juist erger. Niet omdat ze dat willen, maar door hun stressrespons of zelfs traumarespons wanneer ze zich onveilig en ongewenst voelen. Jonge kinderen hebben sowieso nog niet zoveel controle over hun gedrag en uiten hun nood vaak in gedrag.
Onderdrukkende systemen
Soms worden autistische mensen, zelfs kleine kinderen, actief gedwongen om zich minder of niet autistisch voor te doen. Er worden zelfs trainingen en therapieën ingezet om kinderen en jongeren minder autistische te laten lijken. Soms zelfs voorschoolse trainingen, voor kinderen van drie jaar. Trainers leggen standaarden op zoals kalm blijven bij frustratie of een mislukking. Iets wat je ook van een neurotyptisch kind of zelfs volwassene niet kan verwachten. Een kind in nood leg je niet op om rustig en beleefd te blijven, alleen maar om aan het perfecte plaatje te voldoen. Modelkinderen zijn zeldzaam, ongeacht het hersentype.
Gedwongen aanpassen leidt op lange termijn juist tot schooluitval en werkeloosheid, terwijl veel beleidsmakers, opvoeders en beroepskrachten denken dat het een remedie is tegen uitval.
Maar het maskeren kost zoveel energie, mentaal en fysiek, dat er weinig energie nog is voor leren of werken.
Ja, ook autistische kinderen en jongeren moeten vaardigheden aanleren, zoals vriendschap sluiten, leren fietsen en met het openbaar vervoer leren reizen. Dat kan prima met behoud van hun autonomie en respect voor hun autistische waarneming.
Bijna iedere autist maskeert in bepaalde mate, zeker bij een gemiddelde of hoge intelligentie. Daar ben ik geen uitzondering op. Alleen de ene persoon maskeert noodgedwongen intensiever en andere.
Buiten de deur is camoufleren bijna een automatisme. Op straat of in een winkel wil ik niet opvallen.
Mijn eigen ervaringen

Een van de grootste pijnen die ik heb ervaren, is dat de omgeving probeerde een bepaald type van mij te maken. Iemand die ik niet was, nooit ben geweest en ook niet wilde zijn. Op een gegeven moment was er voor mij geen groter geluk denkbaar dan te kunnen zijn wie ik al was. Verlost zijn van de mentale druk om altijd op mijn tellen te moeten passen. Op sommige momenten wilde ik van het leven bevrijd worden.
Gelukkig deed niet iedereen mee aan mij proberen te veranderden. Er waren ook mensen bij wie ik veilig was, bij wie ik mezelf nog moest zijn. Die mensen waren ook echt een anker voor me.
Als jong kind was is ook sociaal niet sterk, maar was ik wel een gezelligheidsdier. Tot een jaar of tien voelde ik me een geliefd kind. In de bovenbouw kreeg ik echt te maken met pesten en buitensluiten. Toch werd ik pas vanaf een jaar of zestien echt bang voor sociale situaties. Echter gewoon domweg jezelf zijn en nergens op letten, kan ik ook niet aanraden. Zelf loop ik ook niet fiepend over straat. Jezelf zijn ga ik ook weer niet in het belachelijke trekken.
Ik ‘schaaf’ wel degelijk bij aan mezelf, zoals ik ook aan mijn manuscript schaaf.
Niet om mijn verhaal te veranderen, maar juist om mijn stem of verhaal duidelijker naar buiten te brengen. Ironisch genoeg ‘functioneer’ ik beter en ben meer sociaal betrokken in een omgeving waar ik mezelf kan zijn, waar ik gezien en gewaardeerd wordt om wie ik ben.
Coping
Coping is ook overlevingsgedrag, maar hoeft niet tegen je eigen natuur in te gaan. Het kan zelfs bij je passen.
Maskeren kan ook een vorm van coping zijn, maar mijn punt is dat coping niet per se tegennatuurlijk of ongezond hoeft te zijn.
Leer onderscheid te maken tussen gezonde en ongezonde manieren van coping.
Voorbeelden van gezond copingsgedrag
Toen ik tien was wilde ik uit mezelf op iemand lijken. Ik had een specifiek persoon in gedachten, een rolmodel. Ik wilde geestig, slim en vooral moedig zijn. Het verschil met maskeren is, dat ik toen nog iets kostbaars bezat, mijn eigen belevingswereld. Ikzelf wilde aan mijn persoonlijkheid werken. Bovendien heb ik al die eigenschappen ook in me, alleen komen ze niet altijd uit de verf.
Voor mij is de beste versie van jezelf worden een wezenlijk verschil met iemand worden die die je nooit bent geweest en ook niet wil zijn. Pas toen ik 12 was, werd die moed gespiegeld. De coolste jongen van de school nam mij op in zijn vriendengroep. Hij waardeerde me. Hij was de gangmaker, maar lachte gul om mijn grappen.
Ik ben rond mijn 30ste Krav Maga gaan doen, een zelfverdedigingssysteem die uitgaat van natuurlijke reflexen. Daar wordt een effectieve techniek van gemaakt. Het helpt om me veiliger te voelen op straat. Doordat ik meer zelfvertrouwen heb, ben ik ook relaxter.
“Je wordt je eigen bodyguard”, zei een vriend eens treffend, die me heeft aangemoedigd om KravMaga te gaan beoefenen.
En het is de vervulling van een jeugddroom om goed te leren vechten.
Heb je vragen over hoe je de eigenheid van je kind kan beschermen?
Mail me gerust.
info@afwijkend-en-toch-zo-gewoon.nl |
Een artikel over hoe je weer jezelf kunt terugvinden en kunt worden wie je bent, is in de maak.
Wil je deze website steunen? Dan kun je hier een donatie doen.
Bronnen:
Emily Lees: Masking. “Putting on my best normal” – Hull et al., 2017
https://www.autisticslt.com/nl/masking
Neuro-elfje: Over je autisme maskeren en je autisme ontmaskeren https://neuroelfje.nl/activisme/validisme/autisme-maskeren-en-ontmaskeren/
Gastartikel op Afwijkend en toch zo gewoon over een kat leren blaffen therapie
https://afwijkend-en-toch-zo-gewoon.nl/gastartikel-woef-een-kat-leren-blaffen/
25 augustus 2025 op 14:49
Hallo Hans,
Dank voor je bijdrage. Wat heb ik die gemist.
Het is idd steeds een balans zoeken, of wat jij zegt finetunen tussen maskeren en jezelf zijn.
Bijna iedere autist die functioneert in deze maatschappij maskeert ook. Soms is het bijna een automatisme geworden.
Zelf maskeer ik ook.
Idd steeds het gevecht aangaan om jezelf te mogen zijn, dat put ook uit.
Een artikel over hoe je kunt herkennen wanneer je maskeert en suggesties hoe je jezelf weer kunt vinden, zonder dat je er een te hoge prijs voor betaald, is in de maak.
Gewoon je ongepolijste zelf zijn en nergens op letten, kan ik weinig mensen aanraden.
Maar stappen zetten, zoals een blog over je ervaringen, een kleine aanpassing vragen op je werk of iets delen over je autisme, dat hoeft idd geen negatieve gevolgen te hebben en kan zelfs je bewegingsvrijheid vergroten.
De eisen die aan mij werden gesteld om me te gedragen alsof ik niet autistisch ben, waren in ieder geval te veelomvattend en niet haalbaar. Het camoufleren kan het beste deel uit maken van een natuurlijke ontwikkeling en van de persoon zelf uitmaakt.
Ik moest glimlachen over je opmerking dat je het voormaat boksbal hebt, maar het is triest dat je je als boksbal moest laten gebruiken.
De vraag van Vera Helleman, “Wat heeft het jou gekost?”, raakte mij ook.
Hartelijke groeten,
Sarah
24 augustus 2025 op 16:56
Hoi Sarah,
Mooi onderwerp heb je weer gekozen.
Bij de titel voelde ik even een tegenstribbelende gedachte. Maskeren is altijd mijn coping strategie geweest, dus hoezo een ‘verschil’. Maar na het lezen begreep ik wat je hier wilt zeggen.
Maskeren is geen goede coping strategie als je gedwongen wordt om te maskeren. En dan vooral door je omgeving. Het maskeren moet juist minder energie kosten dan bijvoorbeeld steeds moeten vechten dat je door autisme je anders gedraagt dan wat men gewend is.
Ik hou niet van ruzie, oorlog en dat soort conflicten. Aanpassen (of maskeren) kost me dan minder moeite dan vechten. Ik vond het makkelijker om de stompen te incasseren. Maar je hebt me wel eens ontmoet, dus je weet dat ik meer het formaat van een boksbal heb dan een vlieggewicht. Dus niet voor iedereen zal dezelfde coping strategie werken.
En natuurlijk heb ik flink zitten janken bij het lezen van het hoofdstuk over “Aanpassingsvermogen” in het Boek van Vera Helleman over de kracht van autisme. Die vraag: “En wat heeft het jou gekost” was zo pijnlijk. Maar ik heb ook gemerkt dat ik het niet wil aanpassen. Anders ga ik mensen pijn doen of misschien zelfs kwijtraken, die ik absoluut niet wil kwetsen.
Mijn aanpassingsvermogen, waar maskeren een onderdeel van is, is zo’n deel van mezelf geworden dat ik dat niet kwijt wil raken. Ook al wordt het wel wat lastiger als je ouder wordt in een steeds intensere maatschappij. Maar het respect en de liefde die ik krijg is zo waardevol. Ik ben het aanpassen nog steeds aan het fine tunen. Het delen dat ik autisme heb, ook op mijn werk, heeft mij geen negatieve ervaringen opgeleverd. Ik durf zelfs mijn ervaringen te delen als blogger op “Autisme is veelzijdig”.
Hartelijke groet, Hans