“Mij depressief labelen was me finaal vleugellam maken, me ontmenselijken en me tegen de muur spijkeren”.

Een miljoen Nederlanders slikken antidepressiva.

Het protocol is: ‘Pillen en praten’. Vooral geen belangrijke veranderingen tijdens een depressieve periode, want de persoon is ziek en heeft een gekleurde werkelijkheid.

Je wordt bijna voor wilsonbekwaam gehouden.

Met die inslag hoeft een deskundige niet naar de situatie te kijken: waardoor is iemand leeg gelopen? Met het dogma ‘chemisch onbalans’, kan de ‘hulpverlening’ een vastgelopen iemand tot levenslang patiënt maken. Patiënten worden slaafs door de verdovende medicatie en gaan geloven dat ze een ongeneeslijke ziekte hebben.

In 2009 leerde ik Iwanjka kennen. Hij was de meest vrijzinnige, ‘spring in het veld’ die ik ooit ontmoet heb. Misschien doordat hij in Afrika geboren is (waar zijn ouders ontwikkelingswerk deden) en daar de eerste vier jaar van zijn leven opgroeide. Hij rende daar door de modder, was bijna een kind van de wildernis. Hij reed bungelend in een wiegje mee in een landrover, door de Sahara. Heel anders dan in Nederland, waar kleine kinderen al in de pas moeten lopen.

Hij was een vrolijk, blond, guitig jochie, dat probleemloos de Montessorischool en later het VWO doorliep. Hij mocht als kind nog in bomen klimmen.

Een van de opmerkingen in zijn boek waren: “Ik ben gehecht aan mijn vrijheid”. Een paradox. Zo heeft Iwanjka er wel meer. Als je hem een filosofische vraag stelt, is het antwoord vaak: “ja en nee”. .

Iwanjka vroeg me zijn boek te doorlopen, wat ik een mooie en zinnige opdracht vond. Het verhaal boeide me enorm.

Iwanjka kocht een vrijstaande boerderij, samen met zijn vriendin. Hij geloofde dat dit een geweldige vrijheid zou geven. Hij kon er een klimmuur vestigen. Klimmen was en is een van zijn passies.

Iwanjka ‘verdiende’ heel goed als zelfstandig ondernemer bij een bank, dus een hypotheek van 600.000 euro leek goed op te brengen. Dat de boerderij nog veel werk zou geven, leek ook geen probleem. Hij zag de valkuil niet, omdat er onkruid overheen groeide.

Er staan dagboekfragmenten in die minutieus de praktische en emotionele gijzeling weergeven.

Zijn dochtertje wordt geboren in een halfklaar huis.

Iwanjka verliest veel geld als gevolg van de kredietcrisis.

De relatie met zijn vriendin verloopt moeizaam. De stress van de verbouwingen, zijn werk en zijn kind op tijd bij de crèche brengen en ophalen, neemt hem helemaal in beslag.

De boerderij was niet goed geïsoleerd, waardoor het er steenkoud werd in de winter. De buitentemperatuur en dat met een baby… Stress en schuldgevoel was het resultaat.

Veel reparaties mislukten, mede door fouten van werklui.

Door de economische verliezen besluit Iwanjka zelf het huis op te knappen, maar het werk is niet te overzien.

Iwanjka meldt zich ziek op zijn werk en rolt al snel de GGZ in, wat hem nog meer stress opleverde. Vijf dagen per week had hij bijvoorbeeld een afspraak, ‘om te rapporteren hoe het gaat’. Bovenop wat hij allemaal al moest regelen.

Hij moest een schema maken van wat hij wilde doen op een dag of week en wachten tot de medicijnen aansloegen. Aan zijn situatie (de boerderij die hem gek maakte) werd niets gedaan. Hij moest afwachten tot de medicatie aansloeg.

Op een gegeven moment is alles te veel, als je geen uitweg meer ziet. Hij denkt op alle fronten tekort te schieten en vooral dat hij zijn dochtertje geen toekomst kan bieden.

Een therapeut zegt letterlijk: “Durf je over te geven, laat je vallen”.

Tegen zoveel onbegrip kan Iwanjka niet op. Het is hetzelfde als tegen een bergbeklimmer  zonder touw zeggen: “Laat je vallen. Het komt goed”. Niet, die valt hartstikke dood. Ook voor Iwanjka was er geen vangnet.

Iwanjka werd onder het mom van therapie bezig gehouden. Hij kon zo veel hij wilde zijn problemen en situatie uitleggen, niemand scheen hem te verstaan. Volgens de psychiatrie liggen de problemen aan zijn ‘vertroebelde waarnemingsvermogen’.

En andere psychologe zei zelfs: “Als het echt niet gaat, bel dan de crisisdienst”. Wat betekent dat er een busje komt die je afvoert naar een psychiatrisch kliniek, waar je meestal verplicht medicatie moet slikken en je moet onderwerpen aan de regels daar.

Door de ziekteleer beseffen er weinig wat voor persoonlijk drama er voorafgaat aan een suïcide.

Iwanjka werd wakker op de PAAZ (Psychiatrische afdeling ziekenhuis).

‘Mijn zelfdestructieve gevoelens waren nagenoeg helemaal weg. Ik zal nooit het beeld vergeten van mijn vriendin, mijn schoonmoeder en moeder, huilend aan het bed. En dat ze me omhelzen. Recht uit hun hart zeggen dat ze blij zijn dat ik er nog ben. Dat alles, allen kan als ik maar blijf. Wat er gebeurde was een belangrijk element voor mijn herstel: onvoorwaardelijke liefde, het gevoel gewenst te zijn. En dat ik losgelaten werd. Alles was goed, als ik maar bleef’.

Maar al snel valt er weinig meer te zeggen, al bedoelt de omgeving het goed. Zo is zijn moeder psychiater en zij heeft een standaard beeld van depressie: De persoon is ziek, ziet het te zwart. Het ondermijnt elke dialoog. Alles wat Iwanjka zei over nieuwe wegen, wordt ondergebracht in het ziektebeeld.

Er gebeurde iets wonderbaarlijks, Iwanjka kreeg een vage hoop. Als een zonneschijn die je niet ziet maar waarvan je de warmte voelt. Perspectief over hoe hij verder moest. De hulpverlening stond voor een raadsel. Hij begon weer te leven. Het was een begin van een zoektocht naar zichzelf.

Hij ontdekte hoe de psychiatrie is. Zo kende hij een jonge meid op de afdeling, lichamelijk fit. Ze wilde zelfs met hem gaan hardlopen. Als je energiek bent en zin hebt om iets te ondernemen, beslist de psychiatrie dat je manisch bent en zet je bijvoorbeeld op een hoge dosis Seroquel. Dat gebeurde met dat meisje en weg was de levenslust. Ze was alleen nog maar moe. Zo pakt de psychiatrie je alles af. Wilden ze bij Iwanjka ook doen. Hij heeft geweigerd en dat kon gelukkig. Want voor de ‘behandelingen’ ontvangen ze riante bedragen. Nog een voorbeeld, praten met ervaringsdeskundigen is voor veel mensen helend. Je begrijpt elkaar op een niveau dat ‘deskundigen’ dat nooit kunnen of zelfs willen.

Iwanjka begon gesprekken met medepatiënten. Zij begrepen elkaar echt.

Dat mocht niet. Hij werd bij de verpleging geroepen. De patiënten moesten naar de verpleging komen als ze wilden praten, werd hem gezegd.

Iwanjka leerde Henk en Tamara kennen op de afdeling. Zij hebben veel gepraat. Als gelijken. Diepgaande en vertrouwelijke gesprekken. Ze vonden herkenning en was hun verhaal inhoudelijk verschillend. Samen zetten ze later Positieve Nood op. Echte hulp. Kijken naar de persoon en situatie in plaats van labelen. Zij werken alleen met ervaringsdeskundigen.

Iwanjka gelooft in een harmonieuze, liefdevolle samenleving. Elkaar de ruimte geven om een leven te leiden dat bij je past.

Hij legt uit wat echte hulp is voor een vastgelopen iemand. Delend Helen, iemands situatie serieus nemen en de klemfactoren te lijf gaan. Hij gaat ook in op de klemfactoren in de maatschappij. De systeemkramp, de schulden die mensen niet meer kunnen opbrengen. (In het Engels kwam er iets heel merkwaardigs uit het woord ‘hypotheek’. Mortgage = Mort Cage = Doodskist. In Iwanjka’s geval was dat de realiteit) Hoe we onszelf vastzetten. Trouwen, een vaste baan en hoe we het ouderschap invullen.

Depressie vindt hij ook geen kloppend woord. Depressie = ontspanning! Hij noemt zijn toestand zelf Levensklem.

Ik heb één kanttekening: Sommige beweringen zijn nogal ongenuanceerd. Zo zouden uitsluitend vrouwen het voor het zeggen mogen hebben, want de afgelopen tweeduizend jaar is gedomineerd door mannen en kijk eens wat er van gekomen is…

Alsof dat typisch mannelijk is. Alsof vrouwen altijd wijs, empathisch en harmonisch zijn.

Volgens mijn bescheiden inzicht moet je mensen beoordelen op hun persoonlijkheid.

Al met al een heel eerlijk, raak en boeiend verhaal. Sommige dingen zijn zo logisch, dat je je afvraagt waarom zo weinig mensen dit weten.

–          Voor iedereen die wil weten: Waarom de GGZ je meestal niet kan helpen. Waarom het behandel- slagingspercentage van depressie hooguit 15% is, en waarom een terugval eerder als normaal dan uitzondering beschouwd wordt.

–          Waarom de GGZ zelf medicatie nodig maakt.

–  Waarom de GGZ berust op een waanzinnige ‘ziektepathologie’: De GGZ is zelf ziek.

–  Hoe dit zo gekomen is.

–  Wat een zinnige methode is voor de aanpak van depressieve (vastgelopen) mensen.

–  Waarom het hoog tijd wordt dat andere disciplines dan psychiatrie het voor het zeggen krijgen in de GGZ c.q. opgewaardeerd dienen te worden (bv. maatschappelijk werk, kunstzinnige therapie, psychologie, verpleging, etc.)

–  Waarom ervaringscontact zo ontzettend heilzaam is (DelendHelen) en waarom deze juist nauwelijks toegepast wordt in de psychiatrie.

–            Waarom de maatschappij gezonde mensen ziek maakt, en hoe dit te voorkomen is.

“De beste remedie tegen een ziek systeem is het creëren van een gezond alternatief”

Iwanjka Geerdink

Diagnose Levensklem,

ISBN: 9789081577519

Website: Levensklem

Te bestellen via: boekenroute