Ik was heel benieuwd naar dit boek, omdat de auteur zelf autistisch is en dit heeft weten in te zetten als een kracht.
Dit is geen gewone recensie in de zin van een beoordeling. Hoe kan ik een boek beoordelen dat nieuwe deuren voor mij opent? Het is eerder een boekbespreking.
Ik kan hooguit iets zeggen over de leesbaarheid. Ondanks de nieuwe concepten is het goed leesbaar.
Het boek zou nog prettiger lezen als er meer spreektaal wordt gebruikt en minder therapeutentaal. Dan heb ik het vooral over de theorie. De vele persoonlijke voorbeelden zijn makkelijk en prettig leesbaar en maken de theorie makkelijker te begrijpen, zowel mentaal als gevoelsmatig.
Maar nu naar de inhoud.

Het boek heeft drie pijlers:

#Hypergevoeligheid

#Het ontbreken van een Ik-referentie

#Natuurwetmatig denken.

Hypergevoeligheid

Mensen met Autisme voelen eerder meer dan minder dan de meeste mensen.
Geluiden, licht, maar ook de emoties van anderen komen intens binnen.
We moeten hierbij onderscheid maken tussen gevoelens (gewaarwordingen) en emoties.
Autistische kinderen zijn sfeergevoelig. Het gezin van Vera heeft paarden, honden en een kat. De zoon van Vera houdt van hen allemaal, maar heeft met ieder dier een andere omgangsvorm. Met de lompe Berner Sennen hond, gaat hij evengoed lomp om. Met de helder rent hij door het gras. Naar de paarden is hij juist voorzichtig en aandachtig. Naar de kat is hij geduldig en liefdevol.
In feite spiegelt hij de aard van het beestje.

Een ander voorbeeld is een kind dat rustig zit te spelen (dit gaat niet over een van Vera’s kinderen). De moeder komt gehaast binnen, wat niet prettig voelt. Het maakt inbreuk op de besloten sfeer.
Hij gaat stimmen.
Zij geeft een opdracht die overweldigend is en waar hij niet direct op kan reageren.
“Kijk me eens aan”, zegt een moeder met een lading die eerder dreigend voelt dan verbindend. Het doet pijn in zijn systeem.
Zij voelt boos aan, terwijl hij niet eens stout is. Hij was immers rustig aan het spelen. Hij kan nu helemaal niet meer reageren.
De moeder zucht geërgerd. Dat is de druppel. Het kind explodeert. Voor de moeder misschien onverwacht, vanuit het perspectief van het kind.
Stimmen is een manier om stress te regulieren.
Vera maakt de vergelijking met paarden die op stal staan. Die kunnen bijvoorbeeld heen en weer wiegen. Ook zij kunnen uit contact gaan. In sommige gevallen worden ze agressief.
Alleen in heel stressvolle situaties laten paarden deze reacties zien.
Des te verontrustender is het als kinderen dwangmatig gedrag laten zien. Het maakt duidelijk dat ze in nood zijn, of omdat ze de prikkels niet kunnen verwerken en op tilt gaan, of omdat de omgeving teveel druk op hen legt, hen niet begrijpt en niet accepteert. Van een kind dat al in de overlevingsmodus zit, verwachten dat het zich aanpast, is wreed.
Vera was in haar jeugd bijna altijd moe. Ze had het geluk dat ze uitkeek op weiland. Zo kon ze rustig de dag verwerken.



Gebrek aan Ik-referentie



Gebrek aan Ik-referentie was voor mij het moeilijkst te begrijpen, al ben ik zelf behept met autisme. Maar er wordt goed uitgelegd hoe dat dan werkt. Meer leven vanuit Zijn. Autisten hebben wel degelijk een zelfbewustzijn. Zijn ook vaak op zichzelf gericht, maar weinig ik-gericht. Inderdaad kost het me moeite om initiatief te nemen of mijn wensen aan te geven.
Van mijn wezenlijke behoeften ben ik me maar al te bewust, maar overzien wat ik leuk of belangrijk vind in een denkbeeldige toekomst?
Zo heb ik eens met succes een urgentieverklaring aangevraagd, waardoor ik zelfstandig kon gaan wonen. Ik voelde aan alles dat dit moest gebeuren.
Maar mijn verdere leven plannen? Ik vind drie jaar vooruit kijken al spannend genoeg. Ik kan het niet overzien.
Autisten nemen heus wel actie, maar dan meer gedreven door hun specifieke interesses of door een gevoel van urgentie. Doen wat juist voelt.
Niet zozeer ik-gericht en doelgericht, maar leven met intentie. Intrinsieke motivatie.
Een autistische baby en peuter zal in de regel net zo goed verbinding zoeken met zijn ouders en andere naasten als een baby die volgens het boekje opgroeit. Alleen beseft een autistisch kind niet altijd dat er initiatief wordt verlangd of dat dit nodig is om in verbinding te zijn. Ze zijn gewoon. Ze voelen.

Natuurwetmatig denken

Waarbij natuurwetten iets anders zijn dan de (sociale) regels die we ‘moeten’ volgen.
Veel regels worden niet eens uitgelegd, we moeten die maar op eigen houtje snap-pen en toepassen.
Veel sociale regels verschillen ook nog per school of zelfs per klas.
Er wordt nogal veel van ons verwacht. We moeten met anderen overweg kunnen, onszelf verkopen, anticiperen op onverwachte wendingen, we moeten op alle vlakken minstens een voldoende scoren.
Dat is nogal wat. Tegelijk is er een gevoel van verscheurd zijn, de pijn van separatie. Niet alleen afgescheiden van andere mensen, maar vooral van jezelf.
Hoe meer je probeert de camoufleren, je anders voor te doen, hoe meer je bij jezelf vandaan raakt. Wat heeft je dat maskeren je gekost?, vraagt de auteur zich terecht af.

Om een autistisch iemand een nieuwe vaardigheid te leren, moet het zowel lijfelijk als emotioneel ervaren worden. Alleen een theorie overbrengen is heel lastig.
Zo moest zelfstandig leren reizen echt met mij samen geoefend worden, in de praktijk. Mensen leren trouwens ook niet auto rijden door alleen de theorie te leren.
Het boek legt uit dat Autisme een kracht is, wanneer iemand zijn sterke kanten ook in kan zetten. Daar moet ook de ruimte voor krijgen.


Zij ziet Autisme daarmee niet als een stoornis, maar als een constitutie.


Neem nu het sterk focussen op een bepaald onderwerp. Specifieke interesses kunnen ingezet worden om nieuwe dingen te leren.
Vera Helleman maakt duidelijk onderscheid tussen een gezonde ontwikkeling en een gestoorde ontwikkeling. Autisme is geen stoornis, maar een andere manier van waarnemen en ontwikkelen. Het kan zich wel ontwikkelen tot een stoornis, in stressvolle en onnatuurlijke omstandigheden.
Dat onderscheid kan ik onderschrijven. Beide heb ik zelf gezien en meegemaakt.
Lees ook mijn artikel: Autisme heeft geen uiterlijke kenmerken.

Zij heeft een leven weten te creëren waarin ze natuur om zich heen heeft.
Haar drie eveneens autistische kinderen ontwikkelen ze zich emotioneel gezond, ze heeft een succesvol bedrijf. Haar dagelijks leven heeft ze autisme-vriendelijk ingericht, juist ook zodat ze beter kan functioneren.
Het is trouwens geen jubelverhaal waarbij autisten worden opgehemeld.
Het is wel een positief tegengeluid wat veel van de bestaande en vaak achterhaalde beeldvorming over autisme rechttrekt.
Voor velen zal het een geheel nieuw gezichtspunt zijn. Voor sommigen nog een brug te ver, zeker degenen die nog volgens het medische model denken.
Toch zouden zeker zij hier kennis van moeten nemen.
Het boek legt uit waarom we zijn zoals we zijn en doen wat we doen.

Wezenlijke behoeften


Het belang dat onze wezenlijke behoeften vervuld worden. Volgens Vera zijn autisten zoals ze zijn. Het is geen defect maar een andere manier van ontwikkelen.
Daarin is het funest om ons te willen veranderen, willen aanpassen aan de norm. Het veroorzaakt een diepe pijn van jezelf kwijt zijn.
Volgens oudere opvattingen zouden autisten beter functioneren in de maatschappij, door zich zoveel mogelijk aan te passen.
Vera is naar eigen zeggen juist veel beter gaan functioneren toen ze zichzelf toestond zaken op haar eigen manier te doen en haar sterke kanten in te zetten. Zowel zaken op gevoel doen als haar logica inzetten.
Ik heb het niet alleen over maatschappelijk succes, maar ook dat ze tijdens een presentatie op school als enige voor een kind op durfde te komen, nadat het kind bars terecht was gewezen en aan de kant gezet: Het meisje had een opdracht niet goed gehoord of begrepen en wilde alvast naar de klas lopen.
Had ze zich op dat moment druk gemaakt over sociaal wenselijk gedrag, dan had ze waarschijnlijk met een mond vol tanden gezeten.
Haar reactie kwam recht uit haar hart.
Aanpassen: tot op zekere hoogte, om mee te kunnen in deze maatschappij en om te weten hoe je kunt handelen in een noodsituatie. Daarvoor zijn regels wel degelijks belangrijk.
Het boek maakt ook duidelijk dat je een keuze hebt hoe je reageert op situaties.
Je kunt leren responsief te zijn, in plaats van reactief.
Hoe wordt je zelfredzaam als je van nature weinig doelgericht en ik-gericht bent?
Het gaat niet vanzelf, maar is zeker mogelijk.

Geen vroege diagnose


Een opmerking over waarom veel mensen geen vroege diagnose krijgen, was wel even slikken. Hun ontwikkeling was blijkbaar niet verstoord.
School was een worsteling maar op zich was ik emotioneel gezond tot een jaar of tien. Thuis was een veilige haven. Toch kreeg ik al met zes jaar de diagnose.
Tegelijk zijn er ook autistische mensen die uiterlijk goed aangepast zijn, maar allerlei psychische problemen ontwikkelen. Het maskeren kan juist tot psychische problemen lijden.
Aan de andere kant kan stress zich uiten in gedrag, zoals eerder uitgelegd met het voorbeeld van paarden die op stal staan, dus in die zin kan ik haar redenatie goed vol-gen.
Vera schuwt geen onderwerpen, zo schrijft ze hoe ook over seksueel misbruik wat haar is overkomen en waarom autistische meiden en vrouwen daar nog meer risico op lopen dan andere vrouwen.
De Kracht van Autisme is inmiddels mijn Autisme-bijbeltje geworden en gaat me zeker nog verder helpen om stappen te zetten in mijn leven.

De kracht van autisme is onder andere verkrijgbaar bij Bol.com

Is deze reflectie waardevol voor je. Je kunt een donatie doen.