Een oplettende lezer op Fok! deelde het volgende bericht met mij:
“Hoi Sarah,
Recentelijk zag ik dit deprimerende nieuwsbericht, en gezien het feit dat jij je ook hard maakt tegen dit soort wantoestanden leek het me goed om het met jou te delen. Misschien kun je het gebruiken voor een column.
Nu ik eindelijk tijd om me erin te verdiepen, besloot ik er inderdaad een column aan de wijden.
Psychiatrische etiketten
Hoogbegaafde kinderen krijgen blijkens onderzoek niet zelden psychiatrische etiketten. Deels omdat ze moeilijk gedrag kunnen vertonen als ze niet voldoende uitdaging krijgen. Zij kunnen dan symptomen krijgen die als ‘ADHD’ of ‘Autisme’ herkend worden. Bijvoorbeeld door druk of juist teruggetrokken gedrag. Ook kunnen kinderen angstig of tegendraads worden, of leerproblemen krijgen.
Gedrag dat voortkomt uit verkeerde begeleiding en niet gezien en begrepen worden.
Omdat hoogbegaafde kinderen zich sneller ontwikkelen dan gemiddeld, is hun leven ook intenser.
Dat uit zich vaak in vurig enthousiasme, druk praten, heel alert zijn, veel vragen stellen.
Ook kunnen zij regels ter discussie stellen, zich vervelen en gaan dagdromen als een les hen niet voldoende boeit. Ook zijn ze vaak erg actief. Doordat ze gevoelens en gebeurtenissen intens ervaren, kunnen ze ook impulsief reageren. Dit kan ten onrechte voor AD(H)D worden aangezien.
Niet zelden krijgen die kinderen medicijnen.
Hoogbegaafde kinderen kunnen nog wel eens in opstand komen en regels ter discussie stellen. Ze kunnen in een machtsstrijd belandden en krijgen niet zelden de ‘diagnose’: oppositioneel-opstandige gedragsstoornis (ODD)
Hoogbegaafde kinderen kunnen slecht tegen onrecht en sociale ongelijkheid. Ze kunnen dit niet altijd goed onder woorden brengen. Het zijn ook gewoon kinderen.
Opstandig gedrag komt vaak voort uit zich niet begrepen voelen.
Zoeken naar stoornissen
Nog schrijnender is dat men naar psychiatrische aandoeningen zoekt, omdat alleen dan de extra begeleiding vergoed wordt.
Weliswaar bestaan er al klassen of zelfs scholen voor hoogbegaafde kinderen. Voor veel kinderen is dat een oplossing. Ze krijgen les op hun eigen niveau en kunnen ‘levelen’ met hun klasgenoten.
1) Maar wat als het kind net punten tekort komt om voor hoogbegaafd door te gaan? Worden zijn kwaliteiten en waardevolle bijdragen dan nog gezien?
Speciaal onderwijs
Het is een trend om kinderen een psychiatrisch etiket te geven, omdat we niet met hen overweg kunnen.
Veel kinderen (al dan niet hoogbegaafd) belanden in het speciaal onderwijs, waar ze doorgaans beneden hun niveau moeten werken.
Bovendien verdienen scholen meer geld naarmate een kind lager neergezet wordt.
Zegt men over een kind dat het zijn leven lang aangewezen zal zijn op zorg, dan krijgt de school dik betaald voor de extra ‘begeleiding’ die ze zeggen te bieden.
Ook als hun beweringen niet bewezen zijn, of zelfs regelrechte verzinsels.
Op die manier kunnen talentvolle kinderen kapot worden geschreven. Hun toekomst weg omwille van de belangen van de school.
2) “Voor een kind zonder labels krijgt een school rond de €5000,- per kind per jaar, voor een kind met labels kan dat oplopen tot meer dan €20.000,- per kind per jaar.
Voor hoogbegaafdheid wordt geen extra geld gegeven. Vandaar dat bij hoogbegaafde kinderen naar labels wordt gezocht zodat de extra tijd die erin wordt gestopt ook vergoed wordt. Hoogbegaafde kinderen hebben dit door en gaan zich verstoppen, waardoor ze als onder gemiddeld worden ingeschat.”
Dit beleid veroorzaakt veel persoonlijk leed.
Veel kinderen krijgen medicijnen of gedragstherapie, opdat ze zich voegen naar het beleid van de school en stilzitten.
Persoonlijk voorbeeld
Gwen, een meisje (toen zeven jaar) waar ik eerder over schreef en gelukkig niet meer naar de speciale school hoeft, scoorde op school zwak, terwijl uit onafhankelijke onderzoeken bleek dat haar intelligentie en leervermogen veel hoger lagen dan wat de school aangaf.
Nog schrijnender was dat ze geen woord zei op die school omdat ze zich te onveilig voelde, terwijl ze thuis vrijuit sprak en (wat uit onafhankelijk onderzoek bleek) haar woordenschat bovengemiddeld was.
Sinds ze niet meer naar de cluster 4 school hoeft is ze alleen maar opgebloeid. Ze is beter gaan spreken, is vrolijker, heeft meer zelfvertrouwen en groeit zelfs beter. Ze maakt muziek, heeft op eigen houtje de geschiedenis van de Jazzmuziek bestudeerd en kan Engels lezen en praten.
Symptomen
Veel kinderen met wie niet zo veel aan de hand was, kunnen toch psychische problemen krijgen door hoe ze worden bejegend; Als iedereen ervan overtuigd is dat ze een aandoening hebben, zullen ze ook symptomen krijgen die bij de aandoening hoort.
Zo sterk werken de boodschappen van buitenaf door in het functioneren van een kind.
Het gebeurt bijvoorbeeld dat een kind bij de ene persoon of in de ene omgeving zwaar autistisch lijkt, terwijl bij iemand die hem ziet zoals hij is en in een omgeving waar hij zichzelf kan zijn, de symptomen als sneeuw voor de zon verdwijnen en het kind vrijuit en ontspannen kan communiceren en leren.
Stel dat de hele omgeving ervan overtuigd is dat u aan Parkinson lijdt? Dan zal u waarschijnlijk ook symptomen van Parkinson krijgen, al is er medisch gezien geen sprake van deze ziekte.
En dan is Parkinson een aandoening die je medisch kunt vaststellen.
Zogeheten psychiatrische aandoeningen worden vastgesteld op basis van observatie, vragenlijsten en interpretatie van gedrag. We begeven ons daarmee op glad ijs.
Verhaal achter het gedrag
Achter bepaald gedrag zit meestal een reden, een verhaal. Kinderen gedragen zich meestal zoals ze zich voelen. Dus in plaats van nare consequenties verbinden aan hun signalen, kunnen we hen helpen om tot zichzelf te komen.
Laten we op z’n minst voorzichtig zijn met het toekennen van psychiatrische diagnoses. Weliswaar is een diagnose de manier om recht te hebben op extra hulp en begeleiding. Maar laat het dan wel ondersteuning zijn die het kind echt nodig heeft.
Onzinnige hulp kan net zo schadelijk zijn als geen hulp waar het echt nodig is. Nog erger dan onnodige begeleiding zijn de verregaande consequenties die prognoses hebben voor de toekomst van een kind.
Niet zelden wordt een kind naar speciaal onderwijs gestuurd, waar het levenslange trauma’s op kan lopen.
Melding van kindermishandeling
3) Recentelijk is een school in de krant gekomen, omdat ouders melding deden van kindermishandeling. Kinderen werden opgesloten in een isoleerkamer. Soms gingen enkele volwassenen op een kind zitten om hem ‘rustig’ te krijgen.
Kinderen kwamen thuis met handafdrukken en blauwe plekken. Er is een kind blauw aangelopen toen hij in bedwang werd gehouden.
Sommige kinderen sliepen niet meer en durfden niet meer naar school. Gelukkig besloten ouders inderdaad om hun kinderen thuis te houden.
Financiële belangen
De scholen hebben er financieel belang bij om het kind neer te zetten als ‘zwaar geval’.
Er zijn weliswaar liefdevolle en betrokken leerkrachten die echt begaan zijn met kinderen, maar die branden niet zelden op, omdat ze niet op kunnen tegen het onrecht dat ze om zich heen zien en tegen de muur oplopen, als ze voor het welzijn van kinderen opkomen.
Laten we toch een voorbeeld aan hen nemen en naast kinderen gaan staan, in plaats van boven hen. Niet dat kinderen de dienst moeten uitmaken. Maar ze willen gezien, gehoord en serieus worden genomen. Als mens.
Out of the box
(4) Ontdekken wat bij je past en wat niet. Erkenning voor je kwaliteiten en je leerproces.
Kinderen hebben de wereld zo veel te bieden, juist omdat ze eigenzinnig zijn en out-of-the-box kunnen denken. Vaak komen zij met oplossingen waar volwassenen niet opkomen.
Inspraak
Of ze nu hoogbegaafd zijn of niet, kinderen hebben behoefte aan inspraak.. Een luisterend oor. Steun in plaats van strijd. Veel leerkrachten zullen zeggen geen tijd te hebben voor gevoelens.
(5) Toch blijkt dat de gevoelens serieus nemen en het leven delen (zowel mooie als verdrietige momenten), kinderen waardevolle levenslessen te bieden, zoals je terug kunt zien in de documentaire ‘Japanse levenslessen.’
Als je je gerespecteerd voelt, dan gaat het leren ook gemakkelijker.
“Wees gelukkig vanuit het diepste van je hart” – Meestal Kanamori.
Bronnen
(1) Vrij-natuurlijk
https://www.youtube.com/watch?v=8HeNjwBTjMQ
(2)www.oorvooru.wenst.nl/ ’25 dingen die je moet weten voor je je kind op een school in Nederland inschrijft:’
(3) Ouders melden kindermishandeling.
(https://www.nrc.nl/nieuws/2014/11/03/soms-moet-je-met-drie-man-op-een-jongetje-zitten-1434853-a427104 )
(4) Doen is de beste manier van denken
https://www.youtube.com/watch?v=GUTM8xnh7DM
(5) http://www.youtube.com/watch?v=umOHxEy1qig (Prachtige documentaire over een school in Japan met meester Kanamori) Dit zal veel opvoeders op een wijs spoor kunnen brengen.
Reacties