Wat zit er onder het masker? Weer jezelf kunnen zijn als je autistisch bent.
Om met de deur in huis te vallen, met de diagnose Autisme ben je er nog niet.
Het is niet dat alles dan op zijn plaats valt. Mogelijk ga je jezelf beter begrijpen en je grenzen beter aangeven, maar het is niet zo dat je omgeving het automatisch begrijpt. Ik kreeg de diagnose autisme al met zes jaar. Sommige mensen hielden rekening met mijn autisme, zonder dat alles hierom draaide.
Mijn ouders dwongen me bijvoorbeeld niet om harde muziek te verdragen, terwijl ze best van muziek houden. Zelf hield ik ook van muziek, als het op spreekvolume was. Sommige mensen meenden dat ik me maar over mijn autisme heen moest zetten of dat autisme zelfs een gedragsprobleem is die afgeleerd kan worden. Evenmin is het zo dat je even je masker afzet, zoals je mondmasker op en af kan zetten. Het is een proces en kan ook pijnlijk zijn. Zie het als een bevrijdende pijn. Het lijkt op een ui die je afpelt. Het maskeren zit in je systeem. Je er bewust zijn is een begin. Het maskeren kan een automatisme zijn geworden. Soms kan het gevecht om je jezelf te mogen zijn, meer uitputten dan je aanpassen. Ja, wat kies je dan? Vooral vanaf mijn zestiende verwachtte mensen van mij dat ik me gedroeg alsof ik niet autistisch ben. Het voelde alsof ik steeds op de planken van het toneel moest staan, zoals mijn begeleidster het eens verwoordde.
Zowel fysiek, mentaal als emotioneel was het uitputtend om steeds iemand te moeten zijn die ik niet ben.
Hoe herken je maskeren bij jezelf?
Je kunt bij jezelf je doen en laten observeren als je alleen bent en wanneer je in gezelschap bent. Wat zijn de verschillen? Is er iemand bij wie je volledig jezelf kunt zijn? Dat kan een goede vriend zijn, maar ook een huisdier. Ik heb weinig behoefte om steeds bezig te zijn met de vraag of ik mezelf aan het camoufleren ben. De makkelijkste manier om te ontdekken of je aan het maskeren bent, is: Heb je het naar je zin? Voel je je vrij in je doen en laten?
Hoe vind je jezelf terug?
Denk terug aan een moment dat je je volledig levend voelde. Vol verwondering. Dat kan als kind zijn, maar ook een moment uit je volwassen leven. Om uit te vinden wie je nu bent, hoef je niet noodzakelijk in je kindertijd te graven. Je voelde je vredig en vervuld.
Ook momenten uit je volwassen leven kunnen aanwijzingen geven wat je kernwaardes zijn.
Vooral mooie herinneringen kunnen helpen om jezelf terug te vinden. Maar ook verdrietige herinneringen kunnen helpend zijn. Bijvoorbeeld het verdriet om het heengaan van een huisdier, kan je extra bewust maken van je liefde voor dit dier.
Je weg vinden in de maatschappij is voor mij nog steeds een zoektocht. Het besef dat veel mensen het niet zien zitten om met mij om te gaan, ik weet niet of ik daar ooit helemaal overheen kom.
Het bleef niet beperkt tot mijn jeugd, dat ik werd buitengesloten en afgerekend. Misschien denk je: gun jezelf betere vrienden. Maar het gaat niet alleen om vrienden. Maar bijvoorbeeld om wel of niet aangenomen te worden voor werk, al dan niet betaald.
Of mensen me wel of geen kat toevertrouwden, toen ik op zoek was naar een huisgenoot voor Ward.
Zie artikel over adoptie Cherie.
• Adoptie Cherie, een nieuw gezinslid
Wat zit er achter het masker?
Veel autisten weten zelf niet meer wie ze zijn, omdat het camoufleren onderdeel van hun doen en laten is geworden.
Als je niet meer weet waar het je echte zelf eindigt en het maskeren begint, denk dan eens aan een moment dat je volkomen tevreden, vervuld of verwonderd was.
Bijna iedereen heeft wel dit soort gelukkige momenten meegemaakt.
Zelfs als je een harde jeugd hebt gehad, heb je misschien meegemaakt dat je bij een goede vriend, een dier of gewoon in de natuur wel jezelf kon zijn.
Het is geen wonder dat veel autistische mensen meer van dieren houden dan van mensen. Niet omdat ze geen interesse hebben in mensen, maar omdat dieren hen gewoon zien zoals ze zijn.
Voorbeelden van gezonde autistische uitingen
Stimmen helpt om stress te ontladen.
Focussen op ons speciale interesses maakt ons gelukkig en vervuld
Prikkels verwerken. Bijvoorbeeld bijslapen, muziek luisteren of wandelen in de natuur.- Huilen kan soms ook gezond zijn. Stresshormonen verlaten het lichaam via de tranen. Let op: Niet bij iedereen en niet in ieder geval volgt er opluchting na een huilbui.
Emotionele uitbarstingen zijn niet altijd te voorkomen. Zie ze als een signaal dat je momenteel in een ongezonde of onveilige situatie ziet.
Kijk eens op een rustig moment goed naar je situatie. Een tilt komt vaak voor bij autisme, maar dat betekent niet dat het een kenmerk is van autisme of dat het erbij hoort. Als jong kind had ik weinig driftbuien. Meestal als ik iets niet kon vinden of als iets niet lukte. Ze duurden ook kort.
Stappen die je kunt zetten
Je kunt je autisme niet uitzetten, dus maskeren is eigenlijk een schijnaanpassing. Toch zijn velen, vrouwen maar ook mannen en zo bedreven in geworden dat het een automatisme is. Daar ben ik zelf geen uitzondering op.
Het is een misverstand dat alleen vrouwen ‘onzichtbaar’ autistisch zijn.
Vaak heeft het camoufleren hen ook veel gebracht, zoals erbij horen, een goede baan, waardering. Als ze ook echt vrije tijd hebben, waarbij ze alleen kunnen zijn, kunnen ze dit leven ook jaren volhouden.
Ze zijn bang om wat ze hebben opgebouwd te verliezen. Van het een op het ander moment je masker laten vallen, kan ik ook niemand aanraden. Het vergt veel van jezelf, het voelt heel naakt en kwetsbaar en de omgeving begrijpt niet waarom je ineens bent ‘veranderd’.
Er zijn wel kleine, maar wezenlijke stappen die je kunt nemen om jezelf terug te vinden.
Open zijn over je autisme. Dat hoeft niet tegenover iedereen. Begin bij een paar mensen die je vertrouwt en die je al nemen zoals je bent. Bij wie praat je bijvoorbeeld over je specifieke interesses zonder dat je je ‘teveel’ voelt. Hou je van spreken, kun je een presentatie overwegen over je autisme.
Vraag om een toegankelijksmaatregel op je werk of sociale situatie. Bijvoorbeeld of het licht gedimd kan worden. Judith Visser vertelt in Zondagsleven dat fel licht pijnlijk is. Aan de balie mocht het licht echter niet uit, want dat zou ongastvrij zijn. Na veel uitleggen, mochten er wel minder felle lampen komen. Als woorden niet helpen, laat dan zien in lichaamstaal dat je last hebt van prikkels. Bijvoorbeeld naar je hoofd grijpen als je hoofdpijn krijgt.
Durf om uitleg te vragen als je iets niet begrijpt, of vraag of iemand het opschrijft of mailt.
Vooral in een nieuwe baan en functie is het belangrijk dat je duidelijke uitleg krijgt over wat de bedoeling is. Doorvragen laat ook zien dat je opmerkzaam en leergierig bent en je werk serieus neemt.
Jezelf laten zien.
Draag de kleding die je zelf mooi zit en die lekker aanvoelt. Het liefst natuurlijke stoffen.
Overprikkeling, ook door synthetische stoffen, kun je niet uitzetten.
Spreek over je specifieke interesses. Laat het ook terugkomen in bijvoorbeeld je kleding, of decoratie van je woning. Zo was ik als kind veel bezig met dinosauriërs en had ook behang met een print van dino’s. Geen kinderachtige plaatjes, maar realistische tekeningen.
Ga zingen als je daar zin in hebt, of doe een dansje.
Geef eerlijk antwoord als iemand vraagt hoe het gaat.
Vraag bedenktijd voordat je iets toezegt. Zelfs een halve minuut kan al maken dat je een bewuste keuze maakt, in plaats van ja te zeggen als je nee bedoelt.
Als je nee voelt, zeg dat eerlijk. “Nee, dat kan ik niet doen” of “Dat komt me niet uit.”
Als iemand toch aandringt om iets te doen wat je wilt, kun je zeggen:
“Waarom blijf je het proberen?, ik heb nee gezegd”
Het is een proces
Het ontmaskeren is een jarenlang proces. Neem er de tijd voor en overhaast niet.
De omgeving begrijpt het proces dat je aangaat niet altijd. Waarom kon het eerst allemaal zonder hulp en aanpassingen? Waarom heb je moeite met situaties die vroeger geen probleem waren.
“Je lijkt veel autistischer dan vroeger”, kan een vaag verwijt zijn.
Het kan ronduit onveilig voelen in sociale situaties. Mijn idee is om te communiceren wat je nodig heeft.
Als je niet wil veralgemeniseren, kun je voorbeelden gebruiken. Zoals veel anderen hun kopje koffie nodig hebben om energie op te doen, heb jij een moment nodig in afzondering.
Neem de ander mee in je verhaal. Voorbeelden en vergelijkingen maken het toegankelijk. Anderen voelen niet wat jij voelt, dus als je niet zegt wat je nodig hebt, zal de omgeving er ook geen weet van hebben.
Tot slot
Volledig je autisme laten zien hoeft niet het doel te zijn. Als je momenten hebt waar je volledig jezelf kunt zijn en kunt ontladen, bijvoorbeeld alleen thuis of op het strand, dan kan die batterij weer opladen.
Als je vrienden je echte zelf niet accepteren, zoek andere vrienden. Jij verdient het.
Heb je vragen over hoe je je kind kunt steunen met zichzelf terugvinden of om zelfredzaam te worden?
Mail me: info@afwijkend-en-toch-zo-gewoon.nl
Aankondiging: Lezing 17 september over mijn levensverhaal Afwijkend en toch zo gewoon.
Zie hier voor meer informatie: Over deze activiteit
Waar en wanneer: Woensdag 17 september 2025 19:30 – 21:00 uurBibliotheek Barendrecht Het Kruispunt
Gratis, wel aanmelden als je zeker wilt zijn van een plek!
Bronnen: Emily Lees: Masking. “Putting on my best normal” – Hull et al., 2017
https://www.autisticslt.com/nl/masking
Neuro-elfje: Over je autisme maskeren en je autisme ontmaskeren https://neuroelfje.nl/activisme/validisme/autisme-maskeren-en-ontmaskeren/
Geef een reactie