Een titel die vermoedelijk wat stof zal doen opwaaien.
Dus sta me toe dit toe te lichten.

Verleden

Iemand met autisme bekijkt iedere situatie op zich en refereert niet meteen aan (lessen van) het verleden.
Soms kan dat moeilijk zijn. Het lijkt dat hij het wiel steeds opnieuw uit moet vinden. Sommige kinderen moeten bijvoorbeeld ieder jaar opnieuw leren zwemmen.
Ook iemand met autisme leert van het verleden, maar hij reageert ook op de situatie op zich.
Dat verklaart ook waarom hij niet makkelijk iets op de automatische piloot doet. Iedere situatie is net weer anders en daar moet hij op in zien te spelen.

Multidimensionaal

Een paar jaar geleden heb ik een autistisch meisje ontmoet. Zij was in staat om totaal onbevangen in het moment te zijn.
Zij leek multidimensionaal, zoals zij op kon gaan in haar spel en tegelijk de elementen zoals de wind ervoer en er ook reageerde door elegant een papiertje in de lucht te houden. Daarbij communiceerde zij met de mensen om zich heen. Het papiertje was tegelijk een ’ticket’, waarmee ze een slagboom omhoog kon laten gaan. Die ‘slagboom’ was de arm van haar speelkameraad, die haar er doorliet zodat ze van de glijbaan kon. (1)
Dit is iets wat ik weinig heb gezien. Een kind dat met zoveel aandacht op verschillende aspecten kon reageren.
Volgens mij kan dat alleen als je totaal in het moment aanwezig bent. Zij leek een energetisch wezen, verbonden met de aarde en de kosmos. Een ego (oftewel geïdentificeerde persoonlijkheid) leek zij nauwelijks te hebben.

Kinderen met autisme kunnen ons leren om rustig-alert te zijn. Om echt in het moment te leven.
Dat wat neurotypische (2) mensen al snel zien als uit contact gaan, zou je ook kunnen zien als in contact komen met jezelf.
Het meditatieve, waar veel mensen uren, dagen, of zelfs maanden voor moeten oefenen, hebben veel mensen met autisme vaak al van nature.

Hersenafkomst

Het is niet goed voor iemands zelfvertrouwen om steeds te horen dat hij een beperking of sterker nog: een stoornis heeft, dat hij geen empathisch vermogen heeft, geen vrienden kan maken, niet zelfstandig kan worden etc.
De term ‘hersenafkomst’ of ‘geaardheid’, vind ik gepaster dan ‘stoornis’.
Er zitten zowel positieve als negatieve kanten aan.

Veel mensen met autisme hebben een intens gevoelsleven, zijn creatief, dromerig en gaan los op muziek.
Een cliché beeld van een nerd die louter op zijn verstand afgaat en alle kwesties, ook persoonlijke, rationeel benadert en een soort levende encyclopedie lijkt, klopt lang niet altijd.
Mensen die meer in hun rechter brein zitten volgen vaak een asynchome ontwikkeling. Zijn op sommige gebieden veel verder dan het gemiddelde en op andere gebieden juist minder goed ontwikkeld.
De rechterhersenhelft is ook het niet-lineaire deel.
De linkerhersenhelft gaat over logisch denken, ratio, stap voor stap een taak verrichten, waar de rechterhersenhelft zorgt voor beelddenken, muzikaliteit, dromen, gevoelservaringen, verbanden leggen.
Dat iemand met een sterker ontwikkelde rechterhersenhelft zich moeilijk kan aanpassen in een maatschappij die vooral door de linkerhersenhelft gedomineerd wordt, is begrijpelijk.

De wetenschap heeft aangetoond dat sommige hersengebieden bij mensen met autisme minder actief of ontwikkeld zijn dan bij neurotypische mensen, zoals het regelcentrum (3), wat te maken heeft met planning en beslissingen maken. Mijn ervaring is: met voor hen vertrouwde zaken zijn veel mensen met autisme juist georganiseerd en precies.
Echter, bij nieuwe uitdagingen, zoals bij het uitstippelen van hun levensplan (studie bijvoorbeeld), hebben velen begeleiding nodig. Het erkennen van de handicaps die er ook zeker zijn, kan dus ook perspectieven bieden.

Gevoeligheid

Autisme is natuurlijk niet altijd zen. Zo kan ik overgevoelig zijn voor bepaalde prikkels. Er kunnen paniekaanvallen zijn, als ik me overrompeld voel. ‘Tilts’ worden die ook wel genoemd.
Besef dat dit niet de ‘gewone’ doen is van iemand met autisme, net zo min als paniek de basistoestand is van een neurotypisch iemand.
Door de gevoeligheid kan iemand met autisme weliswaar sneller in paniek raken, maar dat wil niet zeggen dat het bij het autisme hoort.
Dat kan ik zeggen uit eigen ervaring.
Of het een meditatieve ervaring is of een maalstroom om autistische hersenen te hebben, hangt er dus vanaf of ik me kan ontspannen.
Geen mens wens ik het toe om in een onveilige omgeving en in een gespannen toestand te leven.

Histamine

Nu blijkt dat veel mensen met autisme een histamine-intolerantie hebben. (4)
Histamine is een soort stresshormoon. Kun je die onvoldoende verwerken, dan kun je je heel gespannen en tegelijk suf voelen. Ook kun je last krijgen van dwanghandelingen.
Ook bij mij is een histamine-intolerantie vastgesteld.
Dit kan verklaren waarom veel mensen heel gevoelig zijn voor stress en ook moeilijk uit die paniektoestand kunnen komen.
Het Dao-enzym breekt de afvalstoffen, zoals histamine af.
Maak je te weinig van dit enzym aan, dan zou je die kunnen suppleren. Dat is ook meteen een goede indicatie of er een tekort is aan dit enzym. Iemand kan erg opknappen wanneer hij zijn stress kan laten zakken. Hij voelt zich helderder, frisser en tegelijk meer ontspannen.
Zoals iemand met suikerziekte insuline nodig kan hebben, zo kan iemand met histadelie Dao-enzym nodig hebben.
Ik denk niet dat histamine autisme veroorzaakt, maar wel dat het een rol speelt. De gevoeligheid bij autisme uit zich ook in de spijsvertering. De persoon met autisme zou ermee geholpen zijn als er dus ook rekening gehouden wordt met voedingsintolerantie.
Het is vaak een complex samenspel van genetische aanleg (de blauwdruk), de opvoeding en andere ervaringen in de kindertijd, lichamelijke aandoeningen en de ingewikkelde sociale structuur in deze maatschappij.

Gevoeligheid hoort bij autisme, in tegenstelling tot depressies en angststoornissen.
Mensen met autisme lijken geen filter te hebben voor de informatie die bij hen binnenkomt, of er komt meer doorheen dan bij andere mensen. Sommige prikkels komen daarom te hard bij hen binnen.
Gevoeligheid kan ook een verrijking zijn. Muziek, het gefluit van vogels, zonneschijn, een regenboog of de smaak van chocola, kan ook intenser binnenkomen.
Kunnen genieten van ‘kleine’ dingen.

Vertrouwen

Wat betreft de ‘negatieve’ prikkels hebben kinderen met autisme onze hulp hard nodig om deze te verwerken.
Door hen in een vertrouwde, veilige omgeving aan te moedigen te delen wat ze meemaken, kunnen zij samenhang en betekenis gaan zien in de wereld om hen heen en in de informatie die bij hen binnenkomt. Door vertrouwen op te bouwen kan de communicatie op gang komen, niet door hen onder druk te zetten.
Wat mij is opgevallen is dat kinderen met autisme alleen positief reageren op een liefdevolle benadering en ook alleen iets kunnen leren van oprechte en betrokken mensen.
Een harde en consequente aanpak die vaak wordt gepropageerd (omdat deze kinderen toch niets zouden begrijpen, zeker niet van de sociale context en dus vooral duidelijkheid nodig hebben), leidt vooral tot angst, woede en probleemgedrag.
Duidelijkheid is natuurlijk wel erg belangrijk, omdat het kind dan weet waar hij aan toe is. Zolang de intentie liefdevol is, kan het kind daar positief op reageren.
‘Zo doen we dat’, kan ook een gevoel van veiligheid geven.
Interactie met verschillende soorten mensen kan heel leerzaam zijn, zowel voor mensen met als zonder autisme. Laat kinderen met en zonder autisme met elkaar omgaan en spelen, scherm hen niet voor elkaar af (uit angst dat het contact niet goed loopt) en breng hen respect bij voor de verschillen tussen mensen.

Empathie

Ook blijkt uit nieuw onderzoek dat kinderen (en dat geldt ook voor volwassenen) met autisme, juist zeer empathisch zijn. (5)
De manier hoe ze dit tot uitdrukking brengen wordt alleen niet altijd herkend.
Stel dat een moeder hard haar hoofd stoot. Een neurotypisch kind kan op de moeder toelopen en haar troosten. Het autistische kind lijkt geen krimp te geven. Toch kan het diep medeleven voelen. Juist omdat de emoties van anderen sterk binnenkomen, moet het kind zich soms wel afsluiten, omdat het anders zelf ontregeld raakt.

Vroeger is er vaak vanuit gegaan dat mensen met autisme geen inlevingsvermogen hebben, of zelfs geen menselijke gevoelens hebben. Vooral dat laatste is een stuitend voorbeeld van onbegrip. Neurotypische mensen hebben blijkbaar soms ook moeite om zich in te leven.
Nu als volwassene weet ik beter hoe ik empathie kan tonen en toch mijn eigen evenwicht kan bewaren.
Ik heb het ‘kunstje’ af gekeken. Mijn medeleven is wel degelijk gemeend, alleen het ook tonen gaat bij mij niet vanzelf. Dat moet ik bewust doen. Als kind wist ik meestal niet hoe ik dat moest doen, dus stond ik er soms bij als een zoutpilaar.
Schrijven bleek voor mij een manier om mijn inzichten te kunnen delen. Bijvoorbeeld over de invloed van de kindertijd en wat een bepaalde bejegening voor uitwerking heeft op een kind.

Liefde

Kinderen met autisme kunnen je veel leren over wie je werkelijk bent, omdat zij alleen maar zichzelf kunnen zijn. In tegenstelling tot veel ‘gewone’ kinderen, kunnen zij zichzelf niet anders voordoen. Zij hebben de potentie om mensen wakker te schudden en positieve veranderingen te creëren als men daar voor open staat.
Het klopt dat veel kinderen met autisme minder vaak liefde tonen dan ‘gewone’ kinderen, vanwege hun in zichzelf gekeerde indruk. Of dat hun liefde minder goed wordt herkend. Wat niet wil zeggen dat deze kinderen minder liefdevol zijn.
Als je liefde en echt contact ervaart in de omgang met deze kinderen, dan is dat des te kostbaarder.
In feite zou ik me geen betere zenmeesters kunnen voorstellen.

1) Morton, Sarah, ‘Een midddag in de wereld van Gwen.’
https://afwijkend-en-toch-zo-gewoon.nl/een-middag-in-de-wereld-van-gwen/

2) ‘Neurotypisch’ is een term die aanvankelijk vooral werd gebruikt door autistische mensen om doorsnee mensen te ‘labelen’, dus mensen die een neurologische en psycho-sociale ontwikkeling ‘volgens het boekje’ hebben gevolgd en gezien worden als ‘normaal’.
Hoewel de term is bedacht door ervaringsdeskundigen met autisme, is het woord steeds meer een begrip dat ook wordt toegepast binnen de gevestigde psychologie, neurowetenschap en andere onderzoeksgebieden.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Neurotypisch

3) Hersenafkomst
https://creatievechaoot.wordpress.com/hersenafkomst/

 Autisme is een vorm van hooggevoeligheid.
https://www.wanttoknow.nl/overige/autisme-de-subtiele-manifestatie-van-gevoel-in-denken/

Verkuil, Ingrid. Mogen zijn wie je bent, dat is geluk!
Uitgeverij: Berlin Books
ISBN: 978-94-92179-63-0

 4) Autisme en spijsvertering.
http://www.levendvoedsel.nl/psyche.htm
http://www.mijnautisme.info/het-dagelijks-leven/autisme-en-spijsvertering/

 (5) Universiteit leiden. ‘Kinderen met autismespectrumstoornis wel empathisch’
http://nieuws.leidenuniv.nl/nieuws-2015/kinderen-met-autismespectrumstoornis-wel-empathisch.html