Collision.
Collision de Catastrofe
Er werkt ook een spelbegeleidster op school, Luka. Sarah vindt haar bijzonder en ze raakt steeds meer op Luka gesteld. Ze ziet in haar een geduchte medestander en is vastbesloten te vertellen over Gustaaf. Maar plotseling verschijnt Luka niet meer… Sarah mist haar zo schrijnend, dat het keer op keer escaleert. Na maanden van kwellende onzekerheid komt ze iets schokkends over Luka te weten. Zal Luka van haar voetstuk vallen?
Een ontmoedigende en frustrerende periode, waarin haar idealisme en het schoolse realisme lijnrecht tegenover elkaar komen te staan, breekt aan. Dan stort er opnieuw iemand in elkaar, die erg belangrijk is geworden voor Sarah.
Zeer Moeilijk Opvoedbare Kinderen?
Wil speciaal onderwijs zeggen dat de beroepskrachten er zijn om je kind te helpen, dat de aanpak is afgestemd op wat een kind nodig heeft?
Niet altijd…
Wanneer je als leerling gevoelens zoals verontwaardiging, paniek, woede, afschuw, stress of zelfs humor of liefde liet zien, kon dat tegen je gebruikt worden op de school waar ik zat. En zo heb ik ervaren dat kinderen en jongeren met emotionele problemen het risico lopen om lichamelijk en/of geestelijk mishandeld te worden…
Door onmacht, of frustratie van de betreffende leerkracht.
Op mijn school gebeurden dit soort dingen geroutineerd. Een leerling die iets weigerde en daarin volhardde, kon rekenen op een pak rammel, op schoppen of om door elkaar geschud te worden. De klas uit gesleept worden, was niet ongebruikelijk. Voor mijn ogen tuigde de leerkracht klasgenoten af. Ook intimidaties, zoals schreeuwen en dreigen, waren hier ‘gewoon’.
Wie in bizarre omstandigheden opgroeit, ontwikkelt een bizar gevoelsleven. Zo ben ik gewend geraakt aan geweld. Niet dat ik gewelddadig naar anderen ben, maar van binnen reken ik nog steeds op agressie. Inmiddels zit ik op kickboksen. Het heeft weken geduurd voordat ik de sportleraren ook maar een beetje vertrouwde en zelfs na maanden is dat vertrouwen nog broos. Als er iemand naar me toe liep, werd ik zenuwachtig. Het heeft lang geduurd, voordat ik doorhad, dat de sportleraar niet op me afliep om me iets aan te doen of omdat ik de les saboteerde (een beschuldiging die ik vaak ontving in het speciaal onderwijs), maar om bijvoorbeeld iets nog een keer voor te doen of uit te leggen. Je zou denken dat het voor een autist op een speciale school veiliger zou zijn, dat een reguliere kickboksvereniging toch een harder wereldje is. Schijn bedriegt.
De ZMOK school (Zeer Moeilijk Opvoedbare Kinderen) waar ik van mijn twaalfde tot mijn achttiende heb gezeten, schijnt niet uitzonderlijk te zijn met gewelddadige praktijken. Ik heb van meer mensen gehoord dat het juist met deze scholen slecht gesteld is en dat docenten daar losse handjes hebben.
En losse handjes is als een mokerslag op het toch al wankele evenwicht van autistische kinderen. Wat me nog steeds verwondert, is hoe dit structureel heeft kunnen en mogen plaatsvinden. Al die leerlingen hebben toch ook ouders? Wisten die van niets? Hebben die nooit een klacht ingediend? In mijn geval in elk geval niet. Alsof het autisme een vrijbrief is om iemand ervan langs te geven. Welke rechten of regels beschermen deze kinderen? Want aan de andere kant konden leerlingen zeker niet straffeloos elkaar of zelfs een meubelstuk te lijf gaan. Zelf heb ik ook nooit aangifte gedaan. In plaats daarvan heb ik mijn ervaringen verwerkt in een autobiografische roman.
Toch bestaan mijn ervaringen niet alleen uit ellende. Zo waren er ook momenten dat de leerkracht gunstig gestemd was, of dat ik wat af lachte met klasgenoten. Wat nog het meest telt: er werkte een toegewijde zachtaardige lerares, waar ik helemaal idolaat van was: Luka. Zij was oprecht en onopgesmukt. In mijn boek Collision heeft Luka allerlei rollen: een lieve, betrokken spelbegeleidster, een zonderlinge en fascinerende vrouw, een verlosser, een engel en een tragisch figuur.
Op school mocht je geen gevoelens hebben die verder gingen dan iemand mogen of niet mogen.
Hoewel de school haar uiterste best deed mijn oprechte liefde voor Luka te ontmoedigen, was zij het lichtpunt dat me overeind hield: iemand met wie ik een liefdevol contact kon opbouwen.
Review Iwanjka
In 2009 leerde ik via stichting Positievenood Sarah Morton kennen. Zij gaf lezingen rondom het thema autisme. Zij was ooit zelf autistisch gediagnosticeerd. Sarah bleek inmiddels drie boeken geschreven te hebben. Dit intrigeerde me… “Een autistisch iemand die boeken schrijft?”. Ik was net bezig de laatste hand te leggen aan het boek ‘Diagnose Levensklem’. Zij heeft me geholpen met de laatste inhoudelijke en tekstuele review van het boek. Inmiddels hebben we regelmatig contact met elkaar.
Ik heb twee boeken van haar gelezen. “Afwijkend en toch zo geoon” en “Collision – De Catastrofe”. Beide boeken zijn autobiografisch. En geven een helder en gedetailleerde weergave van hoe Sarah haar kinderjaren ervaren heeft. En wat het ‘labelen’ van iemand tot gevolg heeft. Hier hebben we momenteel nog regelmatig discussies over. Haar ‘label’ heeft vele deuren voor haar gesloten. Deuren die zich zonder label wellicht wel geopend hadden. Ikzelf heb de vernietigende werking (voor mij) van het depressief labelen door de GGZ ervaren. Twee totaal verschillende labels bij twee totaal verschillende mensen, maar bij beide met enorme impact. Dat zegt iets over het fenomeen ‘labelen’, denken we beide…
En wat is autisme eigenlijk? En is het plaatsen van een kind met een dergelijk label op een school van ‘zeer moeilijk opvoedbare kinderen’ zoals wat met Sarah gebeurde wel de juiste aanpak? Met name omdat het vaak heel sensitieve kinderen betreft. Waarbij juist de hoeveelheid prikkels, en dan met name negatieve sfeer en dergelijke een desatreuze uitwerking heeft. Dergelijke kinderen hebben wellicht juist baat bij een emotioneel harmonisch milieu. Met veel aandacht voor het begrip emotie. Iets voor beleidsmakers om bij stil te staan…
Sarah heeft in mijn ogen een extreem talent in het ‘lezen’ van emoties bij mensen en groepen. Haar boek is dan ook vooral een soort emotioneel diagram weergave van wat zij gade sloeg. De emoties die zij waarnam bij haar medescholieren. De leraren en haarzelf. Vaak had ik het gevoel dat zij zich in het ‘emotielichaam’ bevond van degenen die ze gadesloeg. Dat ze de pijn van die mensen voelde. Gecombineerd met haar eigen pijn. Dan kun je hard leeglopen, dunkt me… Een quote:
“Sarah raakt uitgeput, lichamelijk en geestelijk nog meer. Leerlingen staken behulpzaam hun hand uit, waar ze afwerend op reageerde. Dat durfde ze niet aan, de controle over haar lichaam uitbesteden, in andermans handen leggen. Op een gegeven moment stopte de huifkar voor haar, echter de vernedering was al zo ver doorgevoerd dat ze expres ging treuzelen. Haar gevoel van falen maakte dat ze ging tegenwerken. Totdat een leraar, Fred die deelnam aan de tocht tegen haar begon te schreeuwen…” [Collision, De catastrofe]
Ik heb niet eerder boeken gelezen met een dergelijke knappe weergave van emotieprocessen. Van emotiedynamiek. Een mooi staaltje van wat ik Emotude ben gaan noemen (emotiekunst / kennis).
Een reden wellicht waarom één lerares, Luka, een cruciale rol had. Die lerares begreep kinderen wel. Was zachter en gevoeliger mogelijk. Zij was Sarah’s drijfhout. Des te groter de ramp toen Luka wegviel. Eerst was het beeld voor een paar weken. Toen bleek ze een burnout te hebben en kwam niet meer terug…
Sarah heeft haar schooltijd als een behoorlijke martelgang ervaren. Het onbegrip van leraren van haar leraren naar haar en haar medescholieren. Ware terreur haast vaak. Maar ook het pesten door medeleerlingen van haar en andere kinderen. Een deel van haar lijdensweg lijkt overigens een direct gevolg van het feit dat haar thuissituatie eigenlijk niet capabel was voor een kind om in op te groeien: gescheiden ouders, en ouders met hun eigen ‘eigenaardigheden’…
Een bijzonder ooggetuige verslag. Waar de samenleving van kan leren. Hoe we met onze kinderen omgaan. Over wat de stress van ouders om zelf te overleven en aan hun behoeftes invulling te geven voor kinderen betekent. En last but not least wat een raar institituut ‘school’ eigenlijk geworden is in de loop der jaren… genoeg materie om eens goed na te denken over waar het fout gaat in de bouwestenen van onze samenleving. En als we eenmaal zien wat er fout zit, hebben we de basis om een mooiere samenleving te construeren. Op basis van andere bouwstenen.
Ikzelf denk dat het hoog tijd wordt dat we inzien dat de vermeende hoeksteen van de samenleving ‘het gezin’ eigenlijk eerder de samenleving ontregelt. Kijk naar het aantal scheidingen. Kijk naar het gedoe dat dat voor kinderen oplevert. Hetzelfde voor het fenomeen ‘school’. Waarom zijn we niet zelf meer de leraren voor onze kinderen? Waarom brengen we ze elke dag naar een instituut? Waarom volgen we niet de interesse van kinderen? Van schooldwang naar leerzin?
Dit zijn tevens thema’s die binnen Deniesa (De NIEuwe Samenleving, zie www.deniesa.nl) veel aandacht krijgen: als we niet in de ‘habitats’ van mensen meer rust en plezier brengen, dan zullen we nooit meer ontspannen en harmonische mensen krijgen. En gezien het fenomeen dat er jaarlijks 1 miloen recepten voor antidepressiva uitgeschreven worden in Nederland, is dat hard nodig…
De beste remedie voor een zieke samenleving is het zorgen dat onze kinderen niet beschadigen bij het volwassen worden. En opgroeien tot gabalanceerde mensen. Met een talent voor emotie en aandacht voor elkaar. En dat we elk mens beschouwen als een volwaardig mens. Maar dat sommige mensen een meer eigenaardig persoonlijkheidsprofiel hebben dan anderen. Het boek ‘The Normal Personality’ van Stephen Reiss gaat hier op in. Door zo naar mensen te kijken, is labelen met allerhande psychische ziekten niet meer of veel minder nodig. Het gevolg is dat deze mensen een veel volwaardiger en prettiger leven kunnen leiden. En dat zij en de samenleving veel meer uit hun talenten kan halen.
Sarah is een heel mooi voorbeeld van een ‘gelabeld iemand’ met een ‘verborgen’ talent. Dat pas is gaan ‘glinsteren’ na haar schooltijd. Als gevolg van een enorme eigen drive. Waarom is dit talent niet door haar begeleiders opgemerkt op school? Was het toen niet al aanwezig? Dat geloof ik niet. Ik denk dat niemand er daar voor openstond. Dit gaat veelal zo in de huidige scholen, waar kinderen en massa door een standaard curriculum geduwd worden. Maar dit geldt al helemaal voor een kind met een label. Dat is ‘ziek’ dus kan niets. Dat label alleen al zorgt ervoor dat het potentieel van iemands kunnen niet tot wasdom komt, erger nog, het zal vaak compleet kapot gemaakt worden… zonde.
De genoemde boeken zijn zodoende zeer waardevolle materie voor:
mensen werkzaam bij scholen, of studenten pedagogiek.
mensen die werken met ‘autisten’, of vrienden en ‘familie van’.
Kinderen die gepest zijn of worden op school, c.q. mensen die hier nog een ‘trauma’ in ervaren. Dit geldt mede voor het fenomeen ‘schooldwang’, de terreur en dwang die ons schoolsysteem onbewust creëert voor haar leerlingen.
Ik ervaar één kanttekening: de mate van detail en uitgebreidheid maakt het soms lastig om te blijven lezen. Maar het blijft een knap en zinnig werk, waar de waarde nog niet voldoende van ingezien wordt is mijn gevoel…
Iwanjka Geerdink,
Auteur van het boek ´Diagnose Levensklem’ en mede-oprichter ‘Deniesa’.
Auteur: Sarah Morton
Uitgeverij: Free Musketeers
ISBN Collision. De Catastrofe: 978-90-484-0388-2
ISBN Collision. Engagement: 978-90-484-1068-2
2 Pingbacks