Afwijkend en toch zo gewoon – Sarah Morton – Aristos – 396 blz

Sarah Morton heeft met dit debuut Afwijkend en toch zo gewoon: autobiografie van een autist een begin gemaakt aan haar schrijverscarrière. Ze vertelt openhartig over haar autisme en hoe volwassenen vroeger met haar omgingen. Op deze manier kon ze haar persoonlijke verhaal kwijt, maar ook autisten in het hele land een stem geven.
In Afwijkend en toch zo gewoon geeft Morton veel van zichzelf bloot. Ze omschrijft veel gedachtegangen die ze had en vernederingen die ze in haar jeugdjaren heeft ondergaan. Geen detail lijkt te worden achtergehouden. Morton geeft veel voorbeelden van gebeurtenissen om haar verhaal kracht bij te zetten.

“Ik had veel geestelijke ruimte nodig. Dit speelt nu nog. Wanneer mensen constant tegen me aanpraten, kan ik niet zelf bepalen of ik iets van ze wil. Zeker als het druk is, raak ik het overzicht kwijt. Het wordt dan lawaaiig, chaotisch en loopt alles in elkaar over. Dan onttrek ik me liever aan de situatie en ga iets voor mezelf doen, wat niet makkelijk duidelijk te maken is aan een massa uitgelaten mensen.”

De structuur waarin Morton Afwijkend en toch zo gewoon heeft ingedeeld, is erg duidelijk. De hoofdstukken zijn ingedeeld op leeftijdsgroepen, waarbinnen korte hoofdstukken van slechts enkele pagina’s zodat het boek makkelijk leesbaar is. Binnen de hoofdstukken springt Morton wel eens van de hak op de tak, dan gaat ze van de ene gebeurtenis opeens naar de volgende. Er is dan wel samenhang, maar geen overgang.

Morton zag zichzelf als een gewoon kind totdat ze merkte hoe volwassenen met haar omgingen. Een hardhandige leraar, een ongeduldige en scheldende moeder en andere volwassenen die alleen haar beperkingen zagen, hebben Mortons zelfvertrouwen behoorlijk aangetast.
“Ik had zelf niet door dat mijn gedrag ongewoon was, dacht dat iedereen wel iets had.”
Met goede begeleiding had Morton zich al eerder kunnen ontwikkelen tot een zelfstandige jonge vrouw, maar doordat ze alsmaar op onbegrip stuitte, heeft dit lang op zich laten wachten.

Een gebeurtenis die veel invloed heeft gehad op Morton is toen haar vertrouwenspersoon Luka een burn-out te verduren kreeg. Dit pijnlijke moment heeft daarom ook veel invloed gehad op Mortons sciencefictionthrillers Ziek van Angst en De duisternis voorbij, waarin burn-outveroorzakende wolken het mensen het leven zuur maakt. Dit is slechts een voorbeeld van hoe haar leven is beïnvloed door gebeurtenissen van buitenaf die Morton machteloos deden voelen.

Mortons tijd op school is niet gemakkelijk geweest, maar ze begint haar leven weer op te pakken. Afwijkend en toch zo gewoon zou menig volwassene iets kunnen leren over autisme en hoe daar vooral níét mee om moet worden gaan.

Felice Beekhuis

Website: www.boekenbijlage.nl/openhartige-autobiografie-van-een-autist/